Groen en (on)gelijk
[…]
Terug naar Nederland: waar komt onze oneerlijke groenverdeling vandaan? Vaak is het domweg een kwestie van ruimtegebrek. Een flinke lindeboom met groot, breed en dicht bladerdak neemt behoorlijk wat ruimte in. Hiemstra: “De achtergestelde wijken zijn vaak ook de wijken waar huizen dicht op elkaar gebouwd zijn en er dus niet zo makkelijk bomen tussen geplant kunnen worden.” Maar er is meer aan de hand. “Ik woon in een heel groene straat in Rotterdam”, zegt Rijksbouwmeester Francesco Veenstra, die de overheid gevraagd en ongevraagd advies geeft over de ruimtelijke inrichting. “De gemeente onderhoudt mijn straat veel beter dan een aantal straten een stukje verderop, waar nauwelijks groen is en de bewoners met moeite hier en daar een boom geplant krijgen. Je ziet in de achtergestelde wijken een enorme verstening om maar te bezuinigen op onderhoud – het is makkelijker om af en toe een straatveger over de stoep te sturen dan dat je kilometers aan perkjes moet onderhouden. Dat is toch een bizar fenomeen in een welvarend land als Nederland. We betalen met z’n allen de leefkwaliteit van de rijkere bovenlaag van de samenleving.”
Maar we moeten ons ook afvragen: wat was er eerder, de mooie groene leefomgeving of de dure woonwijk? En andersom, de sociale huurwoningen die aan dat industrieterrein grenzen, of het industrieterrein? Veenstra: “Als een stad moet uitdijen en daarbij een afvalverwerking in de weg staat, worden daar in de praktijk toch eerder sociale huurwoningen tegenaan gebouwd dan een dure villawijk.” Landerijen en een bosrijke omgeving nodigen juist weer uit tot dure koopwoningen. Want zie die Funda-advertentie maar aan de man te krijgen: ‘Prachtige villa met uitzicht op afvalverwerker’.
Veenstra legt uit dat besluitvorming over groen in de eerste plaats gebaseerd is op verkaveling en bestemmingsplannen. Nederland is tot in de puntjes verkaveld en voor elke vierkante centimeter bestaat een bestemmingsplan. Barst een stad uit z’n voegen, dan wordt in de omgeving gezocht naar gebieden waarnaar uitgeweken kan worden. “Als een gebied vervolgens is bestemd als woongebied, gaan ontwikkelaars aan de slag om dat gebied in te richten. Dan zul je zien dat de betere plekken worden bestemd voor de duurdere woningen – als je door bestaande bestemmingsplannen zeker weet dat aan een bepaalde wijk geen volgende wijk wordt gebouwd, nodigt dat uit tot dure koopwoningen met uitzicht over landerijen. Op de minder gunstige plekken, vaak bij verkeersknooppunten, komen de goedkoopste woningen – al dan niet huur. Dat is marktmechanisme.” Onderzoeker Hiemstra wijst daarnaast op de marge die een projectontwikkelaar pakt op de te ontwikkelen woningen: “Er zit weinig marge op goedkopere woningen waardoor er voor de ontwikkelaar ook minder budgetruimte is voor de aanleg van groen.”
[…]
Verschenen in OneWorld, juni 2022. Verkorte versie online te lezen.
