Poenpraat

Ik heb een nare gewoonte ontwikkeld. Mijn vriend en ik zijn kortgeleden gaan samenwonen in een riant en tot in de puntjes afgewerkt huurappartement aan het Amsterdamse Vondelpark. Terwijl ik met vrienden en familie door het huis loop, onderdruk ik meestal niet de neiging om ergens tussen ligbad en dakramen op te merken dat mijn vriend en ik nagenoeg hetzelfde verdienen. Ik vertel vervolgens vaak zo nonchalant mogelijk over het gloednieuwe vaste contract en de loonsverhoging bij mijn parttime werkgever, en de voortvarende freelancecarrière als journalist. M’n publiek knikt bewonderend of ongemakkelijk. Ik ga uit van het eerste. Als de dood dat ze denken dat ik met af en toe een hobbyartikeltje en parttimebaan op zijn zak teer. Waarom deze neiging om mezelf te bewijzen als financieel onafhankelijk? Waarom heb ik hem zich nooit in zulke bochten zien wringen?

Rijk doen of zijn

Ik herken het inmiddels als een poging om me te ontdoen van stereotypen die diep in onze samenleving verankerd zijn: man is kostwinnaar, vrouw spendeert. Grote bewakers van de stereotypen zijn de media, bewees de Britse Starling Bank (opgericht door Anne Boden – jawel, een vrouw) in 2018. De bank bekeek 300 artikelen waarin geld centraal staat. Vrouwenbladen zetten de vrouw in 65 procent van de artikelen neer als onbeheerste shopper en legde de nadruk op geld (be)sparen. In Nederland is hier geen onderzoek naar gedaan, maar een rondje langs de Nederlandse vrouwenbladen levert dit op: ‘Met deze 7 simpele stappen bespaar jij daadwerkelijk geld’ (Marie Claire), ‘Hé big spender! Met minder ben je ook gelukkig’ (Glamour), ‘Geld sparen: zo krijg je het wél voor elkaar’ (met als ondertitel ‘Hallo, mooie reis of designer tas!’, in Cosmopolitan). 

Een groot contrast met de mannenbladen, waarin het hebben van veel geld in 70 procent van de gevallen wordt gepresenteerd als masculien ideaal – financieel succes als essentieel onderdeel van een beetje behoorlijke persoonlijke status. De nadruk ligt op geld verdienen: ‘Met deze banen kun je wel heel gemakkelijk geld verdienen’ (Men’s Health), ‘Zo verdien je makkelijk geld aan het eind van het jaar’ (JFK), ‘Zoveel geld moet je verdienen om aantrekkelijker gevonden te worden’ (Esquire), ‘Nu nog geld verdienen met bitcoins doe je zo’ (Esquire). 

Overblijfselen van een grijs verleden? Onze opa’s haalden nog geheel volgens traditie het geld binnen, terwijl oma – doorgaans op de dag na haar huwelijk eervol ontslagen – de huishoudpotjes beheerde. Geld uitgeven deed ze met expliciete toestemming van haar man, zonder wie ze godbetert ook geen geld van de bank kon halen. Voor de dagelijkse boodschappen kreeg de vrouw huishoudgeld en de goedkeuring van haar echtgenoot. Want, schrijft Vrij Nederland in 1949: ‘…de man kan moeilijk de hele dag thuisblijven om bakker en melkboer te betalen. Hij heeft wel wat beters te doen.’ (Bron: historiek.net) Pas in 1956 werd de Wet handelingsonbekwaamheid voor vrouwen afgeschaft, en pas vanaf dat moment mochten vrouwen een eigen bankrekening openen, zelf geld van de bank halen en blijven werken, ook nadat ze getrouwd waren.

[…]

Verschenen in Elle, maart 2020. Online hier te lezen.