Tofu, or not tofu

Soja, de koningin onder de vlees- en zuivelver- vangers. Het zit bijna overal in: sojadrink, soja- yoghurt, tofu, tempé... Ook veel vegaburgers en ‘kipstuckjes’ bestaan vrijwel geheel uit soja.

Maar ben je met soja eigenlijk wel goed bezig? Je tofureepjes dragen toch bij aan illegale boomkap in de Amazone? Nou, dat is net wat te kort door de bocht. Het is niet de groeiende industrie van vleesvervangers die ontbossing aanjaagt, maar het feit dat we steeds meer vlees, zuivel en eieren eten. Volgens Milieu Centraal consumeren we ruim 90 procent van alle soja die we eten indirect: het zit in het voer van onze kippen, varkens en koeien. Om een hamburger van 100 gram te leveren, moet een koe eerst 46 gram soja eten.

Natuurlijk wil je geen slechte soja op je bord, ook als je het direct eet. Maar hoe kom je daarachter? Keurmerken geven helaas nog geen eenduidig antwoord op de vraag welk sojaproduct bijdraagt aan boskap. Als je op de verpakking het logo met het groene blaadje (biologische EU-logo) ziet, betekent dit dat de landbouwmethoden duurzaam waren – niet genetisch gemodificeerd, geen synthetische bestrijdingsmiddelen en geen kunst- mest – maar het zegt nog niets over wel of geen ontbossing.

Round Table on Responsible Soy (RTRS) houdt zich wel met dit vraagstuk bezig en geeft ook een keurmerk uit. Helaas vinden we deze nog niet op Nederlandse producten terug, hoewel zo’n 30 procent van de soja die je hier in Nederland vindt, via dit of het vergelijkbare keurmerk Pro Terra afkomstig is.

Vaak vind je het antwoord op de ontbossingsvraag wel op de website van het sojamerk (en anders is het tijd om de klantenservice te bestoken). Alpro zegt bijvoorbeeld geen sojabonen uit Brazilië te halen, maar uit Europa en Canada en in lijn met de Basel-criteria (geen soja uit ontbost gebied).

Factsheet, verschenen in OneWorld, september 2020